Truyện 20 - Quỷ Cốc Thử Tài Học Trò

Quỷ Cốc Tôn sư có hai học trò xuất sắc là Tôn Tẩn và Bàng Quyên. Một hôm Quỷ Cốc muốn thử tài học trò bèn kêu họ lại, bảo: 

- Ta ngồi trong động, trò nào có thể mời ta ra ngoài được? 

Bàng Quyên vội vàng giành mời trước, nói: 

- Bạch Tô sư, ngoài cửa động có rồng chầu phượng múa rất đẹp! 

Quỷ Cốc nói: 

- Hôm nay hung nhật, làm gì có việc đó? 

Bàng Quyên lại nói: 

- Có Bạch Hạc Đồng Tử mời thầy đi đánh cờ. 

Quỷ Cốc lắc đầu, nói: 

- Hôm qua ta đã chơi cờ với họ rồi. 

Bàng Quyên trâng tráo: 

- Nếu thầy không ra thì con nổi lửa đốt động! 

Quỷ Cốc mỉm cười. 

Đến lượt Tôn Tẫn mời. Tôn Tẫn thành kính thưa: 

- Đệ tử không thể mời thầy từ trong ra ngoài được. Nhưng nếu thầy ở ngoài động đệ tử có cách mời thầy vào trong được. 

Quỷ Cốc lấy làm lạ bèn truyền đem ghế ra ngoài ngồi, cốt xem Tôn Tẫn sẽ mời bằng cách nào. 

Khi Tôn Sư an tọa, Tôn Tử vội quỳ xuống: 

- Vậy đệ tử mời thầy ra ngoài được rồi! 

Quỷ Cốc phục cái trí của Tôn Tẫn. 

LỜI BÀN: 

Hai lần Bàng Quyên mời Quỷ Cốc là hai lần lừa gạt một cách lộ liễu thấp kém. Giả sử có rồng chầu phượng múa, hoặc có Bạch Hạc Đồng Tử ở ngoài động, Quỷ Cốc vẫn không ra thì sao? Đến lần thứ ba, Bàng Quyên không cần mời nữa, bèn dùng cái kế "đốt động", Quyên bộc lộ hết cái ác tâm của mình. Quả thật, ngày sau do ghét Tôn Tẫn, Quyên đã đục lấy bánh xương chè của Tôn Tẫn. Quyên đã lừa thầy hại bạn. Tôn Tẫn không nghĩ đến đến chuyện xa vời, chỉ lấy sự thật làm kế (vì không kế nào hay bằng sự thật, không có bí mật nào kín bằng công khai). Bậc Tôn sư như Quỷ Cốc cũng phải mắc mẹo này. Tôn Tẫn ngày sau làm quân sư cho Tề hai lần đánh bại quân Ngụy do Bàng Quyên chỉ huy. Cuối cùng Bàng Quyên tự sát ở Mã Lăng. Qua cuộc thử trí trên đây, ta có thể đoán được tâm hồn của mỗi người.

(Source : Thuật xử thế của người xưa - Ngô Nguyên Phi)

Mục lục