Truyện 46 - Khi Yêu Trái Ấu Cũng Tròn

Di Tử Hà và Vệ Linh Công

Di Tử Hà là bề tôi yêu của Vệ Hầu. Pháp luật nước Vệ, ai tự tiện lấy xe của vua đi thì bị chặt hai chân. Một đêm khi nghe tin mẫu thân bị mắc bệnh nặng, Di Tử Hà vội vàng lấy tạm xe vua về thăm mẹ. Vệ Hầu biết được nói:

- Thật là con có hiếu! Vì mẹ mà đành phạm tội chặt chân.

Nhưng rồi vua vẫn tha . Vua và Tử Hà đi dạo vườn. Tử Hà hái quả đào thấy ngon, không ăn hết, dâng phần còn lại cho vuạ Vua khen:

- Tử Hà thật yêu ta! Quên cái miệng của mình mà nhớ ta!

Rồi một thời gian sau, không biết sao, vua lần lần chán Tử Hà. Có thể nói Tử Hà bấy giờ thất sủng. Lúc đó vua nói:

- Nó có lần dám tự tiện dùng ngự xạ Lại có lần nó cho ta ăn thức ăn thừa của nó. Nấu dầu hắn cũng chưa đáng tội.

Lời Bàn:

Ca dao ta có câu:

Yêu nhau cau sáu bửa ba,

Ghét nhau cau sáu bửa ra làm mười.

Thương ai thương cả lối đi,

Ghét ai ghét cả tông chi họ hàng.

Thói đời là vậy. Việc thương ghét không thể luôn luôn giữ mãi một chừng. Do đó mà nói: Khi chưa nắm chắc về tâm lý của con người thì không nên khen hay chê người, không nên yêu hay ghét người để rồi có thể đi đến chỗ bất cập. Hãy giữ tấm lòng thật bình lặng mới có sự phán xét công bình. Đời không có mấy ai được như anh em nhà Lưu Bị, Quan Vũ, Trương Phi.

Khi người ta yêu ai,  họ nhìn người đó điểm gì xấu nhất cũng thành tốt. Đến khi qua thời kỳ bồng bột đó rồi, họ bắt đầu hình dung lại, cuộn phim quá khứ bắt đầu lần lượt hiện ra trong tâm trí não họ, bấy giờ họ thấy lại toàn những điều trái ngược. Sau này chúng ta sẽ gặp chuyện Trương Nhĩ, Trần Dư”.

(Source : Thuật xử thế của người xưa - Ngô Nguyên Phi)

Mục lục