 |
| Đòn xóc nhọn hai đầu |
Khi nào, gặp chuyện Doez thèo lẻo chắc bạn bỉu môi. Mà đâu phải ngày xưa mới có Doez! Giờ đây, ở quanh bạn, có hàng lố Doez lúc nào cũng chực hờ để làm đòn xóc. Có thể gọi chơi họ là những “Thông tấn xã”; xong khác chút là họ “làm việc” không công, và gieo oán hận. Người ta hay nói, thèo lẻo là tật của đàn bà, của những cô gái già. Bất công. Đàn ông cũng đòn xóc không thua phụ nữ. Giá thèo lẻo là sở trường của đàn bà, thì trong phương diện này, đàn ông tức là đàn bà. Người đòn xóc giống như những con rắn độc bò ngểu nghến từ mọi hang cùng ngõ hẻm của chợ đời, để reo rắc nọc hiểu lầm, uất hận, chia lỵ Họ đem lời nói này, thọc cho người kia, việc người kia chọt người nọ.
Vừa nghe ai nói xấu về bạn, tức tốc họ tỏ vẻ thân mật cùng bạn “Thiệt chỗ thân mật nhau, tôi có điều này muốn nói với anh. Ông X… bà Y, khi dể anh thậm tệ. Họ chỉ trích hành động và hạnh kiểm của anh. Tôi không muốn nói lại với anh chi cho thêm rầy. Nhưng vì tình bạn, buộc lòng tôi nói cho anh biết rồi bỏ đi” Bạn nói gì về chúng tôi không biết, nhưng họ thọc với chúng tôi rằng, bạn đả kích chúng tôi thậm tệ.
Một bạn gái đã có vị hôn phu, ngày nọ có công việc, bàn chuyện rất lâu một mình với thanh nam. Họ đem mách với vị hôn phu của nàng rằng, nàng “chim chuột ” với thanh nam này, mà có lẽ đã lạt tình với chàng rồi. Đôi bạn tâm giao đang mặn nồng yêu mến nhau, đang hăng hái xây dựng một cuộc đời hạnh phúc.
Họ đến người này nói rằng, người kia là một cáo già, giả bộ thân mật nhưng lòng dạ là sào huyệt của dâm ô, hài lòng, đã gởi tình yêu nơi kẻ khác. Trong binh đội, họ đem hạnh kiểm của binh sĩ nộp không còn chân răng kẻ tóc cho cấp chỉ huy, rồi họ mách cho binh sĩ những khuyết điểm về đời tư của thủ lãnh. Dưới một cơ quan giáo dục, vì muốn được nhà giáo dục yêu riêng, vì muốn lập công hay lãnh những ân huệ, họ giả bộ thân mật với hết mọi người để góp lỗi lầm của những kẻ này, đem nộp cho nhà giáo dục. Nơi hãng thầy thợ có đến đúng giờ không, có làm việc tận tình không, họ “phúc trình” đầy đủ cho ông chủ biết.
Họ có cả một nghệ thuật thèo lẻo. Trước mặt người mà họ lấy tin tức, họ có thái độ ngoan ngoãn thật thà, “thổi” cho kẻ này tuôn hết ruột gan cho họ, và họ dám đem cả danh dự ra để thề giữ kín những gì mình nghe. Như vậy, ai mà không tin họ được. Khi thu thập những mầm gây oán thù rồi, thì họ đến kẻ khác để gieo. Họ tỏ vẻ ân cần, lo lắng, họ than thở cho số phận kẻ ấy, tự xưng mình là kẻ thân nghĩa, để rồi từ từ họ thọc mách hết những điều họ nghe thấy. Thường họ không phải chỉ nói sự thật, mà còn bịa đặt, thêu dệt những điều mình biết cho kẻ nghe tin mình làm họ nóng giận, tìm phương kế trả thù.
Khi làm đòn xóc như vậy, người thèo lẻo tưởng sẽ được lòng cả hai bên. Nhưng đó là một lầm tưởng trừ những người nông nổi hay quá ư đần độn, có ai lại đi tin rằng, những người đòn kóc là những kẻ trung tín. Ai cũng thừa biết rằng, miệng họ gieo nọc độc nơi mình đấy, nay mai họ sẽ gieo nơi kẻ khác. Cũng có thể, nhiều người vội tin, có đầu óc tiểu nhân, dùng họ để biết kẻ khác phán đoán thế nào về mình. Nhưng những người giàu lương tri, phán đoán theo tinh thần khoa học có đức bác ái, thành thật. Hạng thèo lẻo này coi ba nhân đức như cỏ rơm. Như vậy, họ làm sao chiếm được nhân tâm và có nhiều bạn. Trong trường hợp bạn nghe kẻ khác tọc mạch cho bạn những lời kẻ khác nói về bạn, xin bạn tìm cách đổi vấn đề câu chuyện, để tránh những nọc độc của họ. Ngày xưa khi Socrate nghe ai thuật lại cho ông nghe những lời bình phẩm của kẻ khác về ông, ông hay hỏi: “điều anh nói có phải là chân lý không?” Nếu trả lời không, theo ba câu hỏi của ông, thì ông xin người ấy hãy làm thinh. Chúng tôi muốn bắt chước nhà hiền triết Hy Lạp này khi gặp người đòn xóc, miễn là bạn đối xử với họ vừa lịch sự vừa đắc nhân tâm.
Lẽ dĩ nhiên bạn là người khá đoàng hoàng, mỗi ngày cố gắng tránh cho khỏi quái tật ấy. Chúng tôi nói mỗi ngày, là vì thèo lẻo cám dỗ ta mà không dè. Nếu thành thật với mình, ai trong chúng ta dám nói rằng mình không có lần nào thèo lẻo. Là con người, tự nhiên chúng ta hướng về việc phanh phui cho kẻ khác biết những điều mà chúng ta biết. Chúng tôi không nói tính thèo lẻo vì ác tâm. Chứng này chỉ có một thiểu số người mắc thôi. Chúng tôi muốn nói tật đòn xóc vì già hàm, Thiếu tự chủ, hiếu kỳ, vì nhẹ dạ. Muốn chiến thắng tật xấu này, bạn hãy tập hãm khẩu.
Mỗi khi nói chuyện với ai, để ý coi mình có thọc méc điều gì của kẻ khác không. Nếu lỡ thọc méc, hãy tức tốc hối hận vì đã làm một điều đê mạt, tổn hại nhân cách. Có người viện lý rằng, sự thọc méc đem lại lợi lộc. Thưa bạn dù bạn lợi lộc thế nào bạn cũng nên giữ phẩm giá của mình. Thà bạn sống nghèo nàn, hơn là giàu sang, đầy quyền thế, mà cả đời đem lương tâm, nhân cách, phẩm giá của mình đổ ụp xuống mũi giày của cấp trên quì mọp, lòn cúi, thưa méc kẻ khác, hầu xin ân huệ. Nếu bạn đóng vai trò chỉ huy hay giáo dục, xin bạn đừng đê mạt đến tổ chức dưới tay mình những con người Doez để hãm hại kẻ dưới. Trong cuộc giao tế hàng ngày, nếu bạn muốn là người ai cũng ham ủy thác tâm sự, thì xin bạn tránh xa một kẻ thèo lẻo. Như vậy, bạn sẽ có người bạn trung thành và giúp bạn đắc lực.
0 nhận xét:
Đăng nhận xét