130. Đời người

Sống bảy mươi năm đã mấy người!

Trước thì tuổi trẻ, sau già lão.

Thì giờ quãng giữa được bao lâu?

Lại còn viêm lương cùng phiền não.

Hoa quá mùa xuân, hoa kém tươi,

Trăng quá mùa thu, trăng kém sang.

Hoa tươi trăng sáng, ta ngâm nga.

Rượu năm, ba chén say chuếnh choáng.

Tiền của càng nhiều, càng oán to.

Quan chức càng cao, càng nhọc xác.

Quan to tiền nhiều, lòng những lo,

Chỉ tổ làm cho đầu chóng bạc.

Xuân đi, hạ lại, thu sang đông,

Chóng như thoi đưa, như nước chảy.

Vừa tiễn buổi chiều, chuông chùa kêu,

Đã báo rạng đông, gà sáng gáy.

Ta thử tính xem người nhãn tiền,

Một năm đã thấy khuất vô số.

Lô nhô nắm đất cánh đồng hoang,

Quá nửa không ai người tảo mộ.

Đường Bá Hổ

GIẢI NGHĨA

Đường Bá Hổ: người thời Tống tên là Trường Nhụ ở Đan Lang, chuyên học kinh Dịch, kinh Xuân Thu, trị gia rất có phép, ông có bài ca nhân sinh mà đây dịch ra. (Xin xem thêm Đường Bá Hổ ở Phụ Lục C).

LỜI BÀN

Đời người trăm năm sống được sáu bảy mươi năm đã hiếm. Trong khoảng sảu, bảy mươi năm ấy, trừ lúc tuổi chưa khôn, tuổi già hết khỏe, quãng giữa còn được vài ba mươi năm có là bao, mà lại còn gặp biết bao nhiêu những sự đau đớn phiền não! Ôi đời người rút lại như thế có mấy lúc là sống cho ra sống.

Nên chi, hằng năm, hễ gặp được thắng cảnh, lương thời, thì ra kíp nên vui chơi cho sung sướng thỏa thích, hơi đâu mà cứ mài miệt theo đuổi lấy cái sang giàu giả dối chốc lát để là lụy đến tấm thân. 

Lúc sống thì người chóng già, khó giữ lâu được cái thân, lúc chết thì thiên hạ chóng quên khó giữ lâu được mồ mả. Thời giờ mau chóng, thói đời viêm lương, vậy người ta lúc sống, mà tự khổ thân quá, tưởng cũng là khờ vậy! Đối với cái thời gian, không gian vô cùng vô hạn thì một người và một đời người kể có thấm vào đâu?

( Source : Cổ học tinh hoa - Nguyễn Văn Ngọc - Trần Lê Nhân )

Mục lục