89. Thân trọng hơn thiên hạ

Nước Hàn nước Ngụy muốn lấn đất nhau. Tử Hoa Tử đến ra mắt vua Chiêu Hy nước Ngụy thấy vua có dáng lo buồn, mới hỏi rằng: 

-Giá bây giờ, cả bao nhiêu nước họp nhau, đính ước một câu và khắc câu ấy ở trước mặt vua rằng: "Tay trái lấy được thiên hạ thì hỏng mất tay phải, tay phải lấy được thiên hại thì mất tay trái". 

Hỏng mất 1 tay mới lấy được thiên hạ, thế thì nhà vua có bằng lòng lấy thiên hạ không?

Vua Chiêu Hy nói: 

-Như thế ta chẳng lấy thiên hạ làm gì. 

Tử Hoa Tử thưa:

-Nhà vua nói phải lắm. Cứ xem như thế, hai cánh tay ta trọng hơn cả thiên hạ, thì cái thân ta trọng hơn hai cánh tay ta lại đáng trọng hơn biết là bao! Nước Hàn so với cả thiên hạ bé nhỏ thấm vào đâu! Miếng đất tranh nhau lại so với cả nước Hàn bé nhỏ thấm vào đâu! Thế mà sao chỉ vì lo không tranh được một miếng đất nhỏ ấy, mà nhà vua đến nỗi ủ dột buồn rầu, mất ăn, mất ngủ, thương sinh quá như vậy?

Vua Chiêu Hy nói: 

-Phải lắm. Người dạy bảo quả nhân cũng nhiều, nhưng chưa từng thấy ai dạy bảo quả nhân được những lời như thế .

Tử Hoa Tử bàn như thế mới thực là người biết điều khinh, điều trọng ở đời vậy. 

Lời Bàn: 

Mất một cánh tay mà được cả thiên hạ còn không muốn, huống chi hại cả cái thân mà được một miếng đất cỏn con lại muốn hay sao ! Thế mới hay, tất cả mọi người, trên tự vua chúa dưới đến thường dân ai ai cũng biết trọng cái thân mình, quý cái thân mình hơn cả ngoại vật, nhưng tiếc thay, những kẻ có quyền có thế trong tay thường chỉ biết mến một cái thân mình, còn thân của người, của bao nhiêu người, lại nỡ đem ra sát hại, để thỏa chút lòng tham muốn, cầu lợi rất đáng khinh bỉ. Nếu ai cũng biết thương sinh là hại, sát sinh là bất nghĩa, thì còn đâu là những sự chiến tranh hại kể có đến muôn, triệu tính mệnh sinh linh !

Chú Thích. 

- Hàn : một nước lớn trong bảy nước thời Chiến Quốc ở vào trung bộ Hà Nam bây giờ. 

- Ngụy : cũng một nước lớn về thời đại ấy ở vào bắc hộ Hà Nam và phía tây nam Sơn Tây bây giờ 

- Tử Hoa Tử, một nhà học thuyết giỏi nước Ngụy đời vua Chiêu Hy. 

- Đính ước : định và công nhận một điều gì đã thỏa thuận với nhau và bắt nhau cùng giữ.

- Thiên hạ : thể giới khớp cả gầm trời xưa người Trung Hoa gọi thiên hạ là chỉ riêng một nước Trung Quốc thôi.

- Thương sinh : hại đến sức khỏe, đến đời người.

( Source : Cổ học tinh hoa - Nguyễn Văn Ngọc - Trần Lê Nhân )

Mục lục