90. Chúc mừng

Vua Nghiêu đến chơi đất Hoa. Viên quan giữ bờ cõi đất Hoa chúc rằng:

-Xin chúc nhà vua sống lâu.

Vua Nghiêu nói:

-Đừng chúc thế.

Viên quan lại chúc:

-Xin chúc nhà vua giàu có.

Vua Nghiêu nói:

-Đừng chúc thế!

Viên quan lại chúc:

-Xin chúc nhà vua lắm con trai.

Vua Nghiêu nói:

-Đừng chúc thế .

Viên quan lấy làm lạ, hỏi:

-Sống lâu, giàu có, lắm con trai, người ta ai cũng muốn, một mình nhà vua không muốn, là cớ làm sao ?

Vua Nghiêu nói:

-Lắm con trai, thì sợ nhiều, giàu có thì công việc nhiều, sống lâu, thì nhục nhã nhiều. Ba điều ấy không phải là những điều gây nên đức hay cho mình, nên ta từ chối.

Viên quan nói:

-Nhà vua nói như thế, thực là một bậc quân tử. Nhưng trời sinh ra người, mỗi người phải có một việc thì có lo sợ gì ? Giàu có mà biết đem của chia với người ta, thì còn công việc gì ? Ăn uống có chừng, thức ngủ có độ trong bụng lúc nào cũng thư thái tự nhiên, thiên hạ hay ra thì cùng hay với thiên hạ, thiên hạ mà dở thì làm cho thiên hạ hay, trăm tuổi nhắm mắt về cõi cực lạc, một đời không có tai họa gì thì còn nhục nhã làm sao được .

Viên quan nói xong, lùi ngay. Vua Nghiêu còn muốn nói nữa, thì cho theo không kịp.

Trang Tử Tuyết

Lời Bàn:

Sống lâu, giàu có, lắm con, cứ kể ra ở đời, còn gì sống hơn nữa, ai là người chẳng cầu, chăng muốn, cho nên thói thường vẫn chúc tụng cho nhau. Nhưng xét lại, có khi sống lắm nhục nhiều. Của làm hại người. Có con khổ về con, thì mỗi cái cho là sướng kia chẳng lại hóa ra một cái khổ cho thân ru ! Tuy vậy, nếu số đã được sống lâu, giàu có, lắm con, thì cũng không thể từ chối được. Tất phải làm theo như lời viên quan nói trong bài này thì mới thực được sung sướng lâu dài và mới nuôi được cái đức hay cho mình vậy.

( Source : Cổ học tinh hoa - Nguyễn Văn Ngọc - Trần Lê Nhân )

Mục lục