Đạo Đức Kinh - Thiên Thượng 16

LÃO TỬ ĐẠO ĐỨC KINH

CHƯƠNG MƯỜI SÁU

致虛極，守靜篤。萬物並作，吾以觀復。夫物芸芸，各復歸其根。歸根曰靜，靜曰復命。復命曰常，知常曰明。不知常，妄作，凶。知常容，容乃公，公乃全，全乃天，天乃道，道乃久，歿身不殆。

PINYIN

zhì xū jí，shǒu jìng dǔ。wànwù bìng zuo，wú yǐ guān fù。fū wù yún yún，gè fù guī qí gēn。guī gēn yuē jìng，jìng yuē fù mìng。fù mìng yuē cháng，zhī cháng yuē míng。bù zhī cháng，wàng zuo，xiōng。zhī cháng róng，róng nǎi gōng，gōng nǎi quán，quán nǎi tiān，tiān nǎi dào，dào nǎi jiǔ，mo shēn bù dài。

PHIÊN ÂM

Trí hư cực , thủ tĩnh đốc . Vạn vật tịnh tác , ngô dĩ quan phục .  Phù vật vân vân , các phục quy kì căn .  Quy căn viết tĩnh , tĩnh viết phục mệnh .  Phục mệnh viết thường , tri thường viết minh . bất tri thường , vọng tác , hung .  Tri thường dung , dung nãi công , công nãi toàn , toàn nãi thiên ,thiên nãi đạo , đạo nãi cửu , một thân bất đãi .

ANH NGỮ

Effect emptiness to the extreme…
Effect emptiness to the extreme.
Keep stillness whole.
Myriad things act in concert.
I therefore watch their return.
All things flourish and each returns to its root.
Returning to the root is called quietude.
Quietude is called returning to life.
Return to life is called constant.
Knowing this constant is called illumination.
Acting arbitrarily without knowing the constant is harmful.
Knowing the constant is receptivity, which is impartial.
Impartiality is kingship.
Kingship is Heaven.
Heaven is the Way
the Way is eternal.
Though you lose the body, you do not die.

-Translated by Charles Muller, Tōyō Gakuen University

DỊCH NGHĨA

Hết sức giữ được cực hư, cực tĩnh xem vạn vật sinh trưởng ta thấy được qui luật phản phục [vạn vật từ vô mà sinh ra rồi trở về vô].

Vạn vật phồn thịnh đều trở về căn nguyên của chúng [tức đạo].  Trở về căn nguyên thì tĩnh, [tĩnh là bản tính của mọi vật, cho nên] trở về căn nguyên gọi là “trở về mệnh”.  Trở về mệnh là luật bất biến (thường) của vật.  Biết luật bất biến thì sáng suốt, không biết luật bất biến thì vọng động mà gây hoạ.

Biết luật bất biến thì bao dung, bao dung thì công bình [vô tư] công bình thì bao khắp, bao khắp thì phù hợp với tự nhiên, phù hợp với tự nhiên thì phù hợp với đạo, hợp với đạo thì vĩnh cửu, suốt đời không nguy.

LỜI BÀN

Trong đoạn cuối, “công nãi toàn”, có bản chép là “công nãi vương 王” (Chinapage.com), và có người dịch là “vua”; lại có người hiểu chữ “toàn” ở đó là hoàn toàn.

Ý nghĩa chương ngày rất rõ: chúng ta phải cực hư tĩnh, bỏ hết thành kiến, tư dục đi mà nhận xét vũ trụ, sẽ thấy luật “qui căn” của vạn vật: từ vô sinh hữu, rồi từ hữu trở về vô; hiểu luật thiên nhiên bất biến đó và hành động theo nó thì suốt đời không bị họa.

Nguyễn Hiến Lê dịch và chú giải

(Source : Hoasontrang)

Mục lục