Đạo Đức Kinh - Thiên Thượng 28

LÃO TỬ ĐẠO ĐỨC KINH

CHƯƠNG HAI MƯƠI TÁM

知其雄，守其雌，為天下谿；為天下谿常德不離，復歸於嬰兒。知其白，守其黑為天下式；為天下式，常德不忒，復歸於無極。知其榮，守其辱，為天下谷；為天下谷，常德乃足，復歸於樸。樸散則為器，聖人用之則為官長，故大制十不割。

PINYIN

zhī qí xióng，shǒu qí cí，wèi tiānxià xī；wèi tiānxià xī cháng dé bù lí，fù guī yú yīng ér。zhī qí bái，shǒu qí hēi wèi tiān xià shì；wèi tiānxià shì，cháng dé bù tè，fù guī yú wú jí。zhī qí róng，shǒu qí rù，wèi tiān xià gǔ；wèi tiān xià gǔ，cháng dé nǎi zú，fù guī yú pú。pú sàn zé wèi qì，shèng rén yòng zhī zé wèi guān cháng，gù dà zhì shí bù gē。

PHIÊN ÂM

Tri kì hùng, thủ kì thư, vi thiên hạ khê; vi thiên hạ khê thường đức bất li, phục quy ư anh nhi.  Tri kì bạch, thủ kì hắc vi thiên hạ thức;  vi thiên hạ thức, 　thường đức bất thắc, phục quy ư vô cực.  Tri kì vinh, thủ kì nhục, vi thiên hạ cốc;  vi thiên hạ cốc, thường đức nãi túc, phục quy ư phác.  Phác tản tắc vi khí, 　thánh nhân dụng chi, tắc vi quan trường, cố đại chế thập bất cát .

ANH NGỮ

Know the Masculine, cleave to the Feminine…
Know the Masculine, cleave to the Feminine
Be the valley for everyone.
Being the valley for everyone
You are always in virtue without lapse
And you return to infancy.
Know the White, cleave to the Black
Be a model for everyone.
Being the model for everyone
You are always in virtue and free from error
You return to limitlessness.
Know Glory but cleave to Humiliation
Be the valley for everyone.
When your constancy in virtue is complete
You return to the state of the “uncarved block.”
The block is cut into implements.
The sage uses them to fulfill roles.
Therefore the great tailor does not cut.

-Translated by Charles Muller, Tōyō Gakuen University

DỊCH NGHĨA

Biết trống (nam tính), giữ mái (nữ tính), làm khe nước cho thiên hạ, làm khe nước cho thiên hạ, thì cái đức vĩnh cửu bất biến sẽ không mất mà trở về trẻ thơ (hồn nhiên).
Biết trắng, giữ đen, làm phép tắc cho thiên hạ; làm phép tắc cho thiên hạ thì cái đức vĩnh cửu bất biến sẽ không sai lạc, mà trở về với vô cực (bản thể của đạo).  Biết vinh, giữ nhục, làm cái hay cho thiên hạ; làm cái hay cho thiên hạ thì cái đức vĩnh cửa bất biến sẽ đầy đủ, mà trở về mộc mạc như gỗ chưa đẽo.  Gỗ chưa đẽo chưa đẽo, xẻ ra thành đồ dùng; thánh nhân giữ thuần phác mà điều khiển trăm quan, cho nên người giỏi trị nước không chi cắt chi li.

LỜI BÀN 

Theo Cao Hanh thì 23 chữ từ “thủ kỳ hắc” tới “tri kỳ vinh” là do người sau thêm vào; ông đưa ra sáu chứng cứ: chẳng hạn chương 41 có 4 chữ: “Đại bạch nhược nhục” (rất trong tráng thì như ô nhục, không tự biểu hiện mình ra), như vậy là Lão tử đem bạch đối với nhục, chứ không đem bạch đối với hắc; vả lại khê với cốc, nghĩa cũng như nhau, như vậy là thừa…

Nhưng đa số các bản đều giữ như cũ.

“Trống” tượng trưng tính cương, động; “mái” tượng trưng tính nhu, tĩnh.  “Trắng” tượng trưng sự quang minh, “đen” tượng trưng sự hôn ám: người giữ đạo thì không tranh sự quang minh với ai mà thích ở trong bóng tối.

Câu cuối khuyên người trị dân phải hồn nhiên, chất phác, cứ tự nhiên để cho mọi vật phát triển theo tính của chúng, không đa sự, phân tích chi li.

Nguyễn Hiến Lê dịch và chú giải

(Source : Hoasontrang)

Mục lục