Mokugen được xem là không bao giờ cười, cho đến ngày cuối cùng trước khi chết. Khi giờ chết đã gần kề, thiền sư nói với các đệ tử: “Các con đã học với thầy hơn 10 năm. Hãy cho thầy thấy cách các con biểu hiện Thiền. Ai trình bày được điều đó rõ ràng nhất sẽ là người kế vị thầy và nhận y bát của thầy.”
Mọi người nhìn khuôn mặt nghiêm trọng của Mokugen, nhưng không ai trả lời.
Encho, một đệ tử đã theo thầy nhiều năm, bước đến bên giường. Encho đẩy chén thuốc đến trước vài phân. Đây là câu trả lời của Encho cho câu hỏi của thầy.
Khuôn mặt của thầy càng thêm nghiêm trọng. “Con chỉ hiểu vậy thôi sao?” thầy hỏi.
Encho với tay và đẩy chén thuốc ngược lại chỗ cũ.
Một nụ cười đẹp nở trên mặt Mokugen. “Thằng nhóc này,” thầy nói với Encho. “Con ở với thầy mười năm và vẫn chưa thấy cả người của thầy. Lấy y bát của thầy đi. Nó là của con.”
Bình:
• Truyền y bát là truyền áo và bát (khất thực) lại cho người thừa kế.
• Chỉ một cử chỉ đẩy chén thuốc giản dị. Rất khó cho người ngoài cuộc biết được ý của hai người. Ta chỉ có thể đoán mà không thể chắc.
Đẩy chén thuốc đến trước, có thể có hai ý nghĩa hơi khác nhau:
1. “Đây là câu trả lời của con. Thầy uống thuốc đi.”
2. Nhưng có thể là Encho chẳng trả lời gì cả, chẳng hề quan tâm đến câu hỏi của thầy, mà chỉ đẩy thuốc cho thầy vì thầy đang bệnh: “Thầy uống thuốc đi.”
Số (1) có nghĩa là: “Câu trả lời của con là ‘sống ở đây, lúc này.’ Thầy đang bịnh thì uống thuốc.”
Số (2) có nghĩa là Encho không trả lời gì cả, không hề quan tâm đến câu hỏi một tí nào. Encho thực sự đang sống ở đây lúc này, và đang thực sự bảo thầy uống thuốc đi.
• Và thầy hỏi: “Con chỉ hiểu vậy thôi sao?”
Nếu Encho đã có ý trình bày “cái hiểu” trong trả lời Số (1), thì có lẽ là Encho đã gật đầu: “Dạ đúng rồi thầy.”
Nhưng Encho đã chẳng trả lời gì cả, đã chẳng có “ý hiểu” gì trong đầu cả. Encho chỉ đẩy thuốc cho thầy uống, và thầy không uống, cho nên Encho chỉ mang chén thuốc để lại chỗ cũ.
Tức là:
1. Encho có một tâm hoàn toàn rỗng lặng, không hề bận tâm đến chuyện đạt Thiền, hay chuyện thừa kế.
2. Encho chỉ sống “Ở đây, lúc này.” Thầy đang bệnh thì đưa thuốc cho thầy uống. Thầy không uống thì lấy lại. Vậy thôi.
Và đó là Thiền.
(Trần Đình Hoành dịch và bình)
A Smile in His Lifetime
Mokugen was never known to smile until his last day on earth. When his time came to pass away he said to his faithful ones: “You have studied under me for more than ten years. Show me your real interpretation of Zen. Whoever expresses this most clearly shall by my successor and receive my robe and bowl.”
Everyone watched Mokugen’s severe face, but no one answered.
Encho, a disciple who had been with his teacher for a long time, moved near the bedside. He pushed forward the medicine cup a few inches. This was his answer to the command.
The teacher’s face became even more severe. “Is that all you understand?” he asked.
Encho reached out and moved the cup back again.
A beautiful smile broke over the features of Mokugen. “You rascal,” he told Encho. “You worked with me ten years and have not yet seen my whole body. Take the robe and bowl. They belong to you.”
Annotation:
• Transferring robe and bowl to a student is a teacher’s act of choosing his successor.
• The act of moving the bowl of medicine back and forth is difficult for an outsider to understand. We can guess the meaning, but we cannot be sure.
Pushing the medicine bowl forward to the teacher may have 2 slightly different meanings:
1. “This is my answer. Please take your medicine.”
2. But it is possible that Encho did not answer at all. He was simply not concerned about his teacher’s question and merely pushed the medicine bowl to Mokugen because Mokugen was sick.
The first scenario means: “My answer is ‘live now and here.’. You are sick, take your medicine.”
The second scenario means Encho did not answer at all—he was not concerned about the question. Encho simply lived “now and here”, and simply asked the teacher to take the medicine.
• And the teacher asked: “Is that all you understand?”
If Encho did have an intention to express his understanding as in the first scenario, then Encho would have nodded: “Yes, that is correct, master”.
But Encho answered nothing, expressing no understanding on his part. Encho only pushed the medicine to his teacher to drink, and the teacher didn’t drink, so Encho took the Medicine back.
That means:
1. Encho’s heart/mind was completely empty. He was concerned neither about obtaining Zen nor about succession.
2. Encho simply lived “now and here”. His teacher was sick, Encho gave the teacher medicine. The teacher didn’t drink the medicine, so Encho took the medicine back. That was it.
And that was Zen.
(Tran Dinh Hoanh translated and annotated)
(Source : Trần Đình Hoành)
0 nhận xét:
Đăng nhận xét