Đạo Đức Kinh - Thiên Thượng 30

LÃO TỬ ĐẠO ĐỨC KINH

CHƯƠNG BA MƯƠI

以道佐人主者，不以兵強天下，其事好還：師之所處，荊棘生焉。大軍之后，必有凶年。善者果而已，不以取強。果而勿矜，果而勿伐，果而勿驕，果而不得已，果而勿強。物壯則老，是謂不道，不道早已。

PINYIN

yǐ dào zuǒ rén zhǔ zhě，bù yǐ bīng qiáng tiānxià，qí shì hǎo huán：shī zhī suǒ chù，jīngjí shēng yān。dà jūn zhī hòu，bì yǒu xiōngnián。shàn zhě guǒ ér yǐ，bù yǐ qū qiáng。guǒ ér wù jīn，guǒ ér wù fá，guǒ ér wù jiāo，guǒ ér bù dé yǐ，guǒ ér wù qiáng。wù zhuàng zé lǎo，shì wèi bù dào，bù dào zǎo yǐ

PHIÊN ÂM

Dĩ đạo tá nhân chủ giả ，bất dĩ binh cường thiên hạ ，kì sự hảo hoàn ：sư chi sở xử ，kinh cức sanh yên 。 Đại quân chi hậu ，tất hữu hung niên 。 Thiện giả quả nhi dĩ ，bất dĩ thủ cường 。 Quả nhi vật căng ，quả nhi vật phạt ，quả nhi vật kiêu ，quả nhi bất đắc dĩ ，quả nhi vật cường 。 Vật tráng tắc lão ，thị vị bất đạo ，bất đạo tảo dĩ 。.

ANH NGỮ

If you used the Way as a principle for ruling…
If you used the Way as a principle for ruling
You would not dominate the people by military force.
What goes around comes around.
Where the general has camped
Thorns and brambles grow.
In the wake of a great army
Come years of famine.
If you know what you are doing
You will do what is necessary and stop there.
Accomplish but don’t boast
Accomplish without show
Accomplish without arrogance
Accomplish without grabbing
Accomplish without forcing.
When things flourish they decline.
This is called non-Way
The non-Way is short-lived.

-Translated by Charles Muller, Tōyō Gakuen University

DỊCH NGHĨA

Người giữ đạo mà phò vua thì không dùng binh lực để mạnh hơn thiên hạ. Vì việc như vậy thường hay quay ngược trở lại [hiếu chiến thì lại chết vì chiến tranh].
Quân đội đóng ở đâu, gai góc mọc ở đấy. Sau trận chiến tranh lớn, tất bị mất mùa.
Người khéo dùng binh hễ có hiệu quả, đạt được mục đích thì thôi, không dám ỷ mạnh hơn thiên hạ. Đạt được mục đích mà không tự phụ, đạt được mục đích mà không khoe công, đạt được mục đích mà không kiêu căng, đạt được mục đích mà bất đắc dĩ, đạt được mục đích mà không lấy làm mạnh.
Vật gì cũng vậy, cường tráng rồi thì sẻ già, như vậy cường tráng là không hợp với đạo. Không hợp đạo thì sớm chết.

LỜI BÀN

Câu đầu, chữ “thủ” có bản chép là tác 作 (làm): giữ đạo mà làm vua. Chữ “cường” có thể đọc là “cưỡng” (ức hiếp [thiên hạ]); dưới cũng vậy [Câu thứ ba: đạt được mục đích thì thôi. Mục đích đó tất không phải là xâm lăng hay trừng phạt nước khác mà chỉ có thể là tự vệ.
Câu cuối: cường tráng không hợp với đạo vì đạo vốn nhu nhược.
Nên so sánh chương này với chương 68.

Nguyễn Hiến Lê dịch và chú giải

TỪ NGỮ

荆棘 kinh cức [荊-] jīngjí n. ①thistles and thorns; brambles (gai góc)  ②difficult situation

凶年 hung niên xiōngnián n. famine year (năm đói kém)

果 quả [guǒ] fruit; (结果 jiéguǒ) result; 如果 rúguǒ if ②result; consequence ③resolute; determined

(Source : Hoasontrang)

Mục lục